O zburzeniu soboru św.Aleksandra Newskiego w Warszawie pisało wielu. Należący do mnie skromny materiał krąży w Internecie pt. „Dwie świątynie a ów tenże sam los”. Obecnie chciałbym porozmawiać o wystroju wnętrza soboru, alias o mozaikach. Do pisania o tych cudownych obrazach natchnęła mnie niedawna pielgrzymka mozaika szklana tudzież Białoruś z odwiedzeniem Baranowicz. Nie ukrywam, od chwili dawna marzyłem tak aby dostrzec zachowane tam mozaiki. To co zobaczyliśmy w Baranowiczach jeszcze trafienie przekonało nas podczas gdy wielką stratę poniosło Ortodoksja i skończony cywilizowany Ziemia na efekt barbarzyńskiego zniszczenia soboru.
Mozaiki, inaczej obrazy wykonane spośród ciętych kawałeczków gogle kolorowego, istnieją od czasów antycznych. W Bizancjum stosowano je głównie aż do dekoracji wnętrz świątyń. Ta skomplikowana zaś kosztowna technika pojawiła się w XI – XII w. dodatkowo w Kijowie. Acz z wykorzystaniem wieki była na Rusi zapomniana. W Italii lecz dekorowano ją fasady świątyń. Przykładem mogą sprzyjać piękne mozaiki dekorujące fronton bazyliki św. Logo w Wenecji. Do Rosji mechanika ta powróciła wówczas w połowie XIX w. Zastosowano ją w pobliżu dekoracji wnętrza soboru św. Izaaka w Sankt-Petersburgu. Dla wykonania tego zadania w 1864 r. niedaleko Imperatorskiej Akademii Sztuk Pięknych powołano dodany agenda mozaiki. Szczególne osiągnięcia w dziedzinie mozaiki zdobył A.Fłorow. Doskonalił swoje umiejętności m.in. w Wenecji. Poznał w ową stronę nowe techniki układania mozaik, tzw. metodę odwróconego układania. Polegała płeć piękna na układaniu mozaik nie wyraźnie na ścianach, gdy owo czyniono w starożytności, niemniej jednak układaniu na podklejonym papierze, w warsztacie. Kontur obrazu dzielono na części. Po ułożeniu pokrywano mozaikę zaprawą cementową i całe plastry przyklejano aż do ścian. Niezwykłym wyzwaniem było rozkład mozaik w cerkwi „Spas na Krwi” w Sankt-Petersburgu, zbudowanym na miejscu zabójstwa cara Aleksandra II. Mozaikami pokryto w przedtem poniekąd 8 tys.m2 powierzchni. Powstało dzieło unikalne w skali światowej. W dalszym ciągu ci sami mistrzowie układali mozaiki w soborze warszawskim. Pokryli nimi aż 10 tys.m2 ! Szkice do mozaik wykonali wielcy malarze tamtych czasów, w tym cieszący się popularnością na świecie W.Wasniecow.